مجله خبری تشریفات

امامزاده سيد ناصرالدين طهران ، از نوادگان تشریفات ترحیم مشهد محمد بن علی پیشوای پنجم شیعه‌ها میباشد. معماری این سازه مرتبط با زمان صفوی – زمان قاجار میباشد و در طهران، ضلع غربی خیابان خیام، در میان ۱۵ خرداد ماه و میدان محمدیه واقع گردیده و این تاثیر در تاریخ ۱۷ خرداد ماه ۱۳۷۹ با شمارهٔ تصویب ۲۶۸۳ به‌تیتر یکی‌از اثر ها ملی جمهوری اسلامی ایران به تصویب رسیده میباشد.

حرم امامزاده سید نصرالدین در ضلع غربی خیابان خیام و نرسیده به چهارراه گلوبندک جای‌دارد. این حرم به قصه منسوب به مدفن سید نصرالدین از نوادگان امام محمد باقر و در احادیث دیگر وابسته به سیدناصرالدین از نوادگان امام زین‌العابدین می باشد.

بقاع اين امامزاده با مساحت ۵۰۰ متر مربع دربرگیرنده صحن و بنايي هشت ضلعي میباشد. بخشي از صحن بقاع سابق الذکر در طرح تعريض خيابان، ازبين رفته میباشد. کتيبه اي قديمي بر روي قطعه چوبي بالاي ضريح جديد جای دارد که مي رساند حاجي ميرزا تقي طهراني در سال ۹۹۳ هـ. باني ضريح قديمي بوده و مدرس قطب الدين بن سيف طرشتي آن را ساخته و امروزه به جز کتيبه سابق الذکر چيزي از ضريح قديمي باقي نمانده میباشد.

به لحاظ مي برسد که اين مقبره با پلان هشت ضلعی از اثر ها قرن نهم هجری باشد و طبق کتيبه های جان دار در سالهاي ۱۳۱۰ و ۱۳۱۱ هـ. که اواخر سلطنت ناصر الدين فرمانروا قاجار بوده، رواق، صحن ، آيينه کاری و کاشيکاری های آن به فرمان خانم منير السلطنه، مامان کامران ميرزا اعمال گرفته میباشد.

در طول تاسیس خيابان خيام صحن وسيع و کاشيکاری اين حرم و درخت کهنسال آن از ميان رفت و اينک فقط بخش کوچکی از صحن گذشته در جلوی ايوان مقبره باقیمانده میباشد. مقبره سابق الذکر به شماره ۲۶۸۳ جزو اثرها ملی تصویب شد‌ه‌است.

سرداب، قسمت اساسی بقاع میباشد که صورت تشریفات ترحیم مشهد آن مکعب مستطیل به بعد ها شش متر و پنجاه سانتی متر در سه متر و طول دو متر و بیست سانتی متر میباشد. در طول یک متری از کف سرداب، روی دیوار، سنگ مرمری به رنگ مشکی با کناره آینه کاری به چشم میخورد و روی آن به خط ثلث حدیثی به این شکل آمده میباشد:
«ولایة علی بن ابیطالب حصنی فمن دخل حصنی امن اینجانب عذابی، یا این که فاطمة الزهرا(س)»
در ضلع غربی دیوار، فرورفتگی ای به عمق چهل سانتی متر قراردارد. روی دیوار ضلع غربی، در طول یک متر وبیست سانتی متر از کف زمین، سنگ مرمری سیاه با کناره آینه کاری می‌باشد که روی آن به رنگ طلایی و به خط نستعلیق درج شده:
«السلام علیک یا این که ابا عبدالله الحسین آستان مقدس بنات موسی بن جعفر (علیه السلام) در تاریخ ۱۳ ماه خوش‌یمن رمضان ۱۳۸۲ هـ ش بوسیله هئیت جوان ها محبین الزهرا (علیها السلام) بانک بخارایی تجدید بنا شوید.»
دیوار ضلع شرقی سرداب تا طول یک متر شصت سانتی متر ازاره ای دارااست و بعداز آن طاق نمایی به عمق بیست سانتی متر دیده میشود و در آن، پنجره فلزی سبز رنگی به بعدها سه متر در پنجاه سانتی متر درنظرگرفته شده میباشد. دیوار ضلع شمال شرقی شکستگی دارااست. در مسافت فی مابین ضلع جنوب غربی و ضلع غربی سرداب ،ستونی مکعب صورت که دارنده ازاره ای از سنگ مرمر با طول یک متر و پنجاه سانتی متر میباشد و سایر آن آیینه کاری میباشد. کف سرداب با فرش های دستی و ماشینی پوشانده گردیده و در حوالی آن یکسری پشتی به دیواره ها توکل داده شد‌ه‌است و تعدادی کادر که دربرگیرنده زیارت طومار امامزادگان میباشد به دیوارهای چهار طرف توکل داده گردیده اند. زیارت طومار ای به تاریخ ۸/۹/۱۳۵۱ مرتبط با هفت دختران، نیز در‌این بخش جای‌دارد.
بارگاه که در همکف قرار گرفته میباشد، فلزی نقره ای به بعدها یک متر در یک متر و نود سانتی متر، سوای تاج و محور یک متر و سی سانتی متر می‌باشند. درون بارگاه از فرآورده چوب و به رنگ سبز سیر و سقف آن به طور گنبدی میباشد. کف بارگاه به انضمام دیوارهای داخلی آن تا طول سی سانتی متر پوششی از سنگ مرمر سپید دارا هستند. بارگاه دارنده سه پنجره مشبک در زمان و دو پنجره مشبک در پهنا میباشد. پشت تک تک پنجره-ها، شیشه های بی رنگ قرار داده شد‌ه‌است. در بارگاه به رنگ طلایی میباشد و در ضلع شمالی آن با بعدها یک متر و دو سانتی متر در چهل و هشت سانتی متر میباشد. در نصیب بالای در نوشته ای به رنگ طلایی میباشد:
«بسمه گران قدر بارگاه مطهر، امامزادگان هفت دختران در سال ۱۳۸۳ هـ ش بوسیله اداره وقف و کارها خیریه شرق طهران ساخته و نصب شوید. خالق ابوالفضل ابوالحسنی میبدی»
یک شیشه بی رنگ روی نوشته در کشیده شد‌ه‌است .

حد فاصل بالاترین بخش مهم بارگاه و تاج بارگاه یک نوار فلزی طلایی رنگ با طول دوازده سانتی متر دور و بر بارگاه کشیده گردیده و روی آن ابیاتی از “مخلوط حایل” محتشم کاشانی به خط نستعلیق مندرج میباشد. در بین هرمورد از مصراع های شعر، اسامی پنج بدن چشم می‌شوند. مال مبنا بارگاه از مرمر سپید با رگه های قهوه ای رنگ و به طول پنجاه سانتی متر میباشد. تاج بارگاه فلزی طلایی رنگ و به طول چهل سانتی متر میباشد.

بقاع پاد شاه نعمت الله البته که حدود شش هزار تشریفات ترحیم مشهد متر مربع حجم دارااست. آرامگاه یک کدام از اقطاب سلسله نعمت‌اللهی در ۳۵ کیلومتری جنوب شرقی ماهان بنا شده در استان کرمان میباشد.

فرمانروا نعمت الله اما مدفن يکي از عرفا و صوفیان ایران بزرگ میباشد که آرامگاهش از اثرها باشکوه تاریخ کشور ایران به شمار مي آيد و مثلا باصفاترین و زیباترین تیم بناهای آرامگاهي ايران به شمار مي رود.

تاریخچه تشکیل داد حرم پاد شاه نعمت الله البته
تشکیل داد آرامگاه پاد شاه نعمت الله اما به سال ۸۴۸ ه.ق استارت و طی ۶ قرن تا اواخر قرن چهاردهم ادامه یافت. و یکی شاهکارهای معماری اسلامی اهل ایران میباشد.

بنای اساسی آستانه ماهان وابسته به نصفه نخستین سده پانزدهم میباشد که بوسیله شاگردان و مریــدان وی ساخته شد و بعدا ساختمانهایی به بنای اول اضافه گردیده است. این الحاقات بیشتر وابسته به زمانه پادشاه عباس نخستین صفوی و محمد فرمان روا ناصر الدین فرمان روا قاجار میباشد که به عرفا و بزرگان شیعه ابراز ارادت می کرده اند. بیشترین پیشرفت ایین گروه در زمانه قاجاریه انجام یافته میباشد.

آرامگاه پادشاه نعمت البته آغاز به طور تک بنـا با گنبدی رفیع بر فراز فضایی چهار گوش باطن باغی تبارک بوده که بعد ها بناهای دیگری به آن افزوده گردیده است.
از آن جا که فرمان روا نعمت الله البته دلیل مهم آوازه و آبادانی شهر ماهان بوده میباشد و نیز عـلاوه بر منزلت عرفانی، شـاعر و ادیب نیز بوده میباشد، در زمان متفاوت بعد از درگذشت وی، بنای آرامگاه وی نیز به گروه افزوده گردیده.
سازه هم اکنون واجد شش صحن میباشد هندسه حکم دهنده بر گروه به طور خطی و در امتداد شالوده قبله می باشد.
سابق ترین نصیب سازه گنبدخانه آستانه میباشد که به سـال ۸۴۰ ه.ق به هزینه احمدشـاه بهمنی، از ارادتمندان او، تاسیس شـده میباشد.
سلسله مراتب ارتباط ها فضایی از فضای شهری تا گنبدخانه موجب تولید شم معنویت در اشخاص می‌شود.
بقعه پاد شاه نعمت الله البته از هر دو سمت شرق و غرب دارنده ورودی می‌باشد و از هر طرف که وارد شویم چهت نیل تحت عنوان گروه از دو صحن عبور می‌کنیم.
مجموع دسته از ۳۲۹ طاق و چهار صحن و دو گرمابه و دو کاروانسرا، یک آب انبار و یک باب منزل که مسکن متولی سازه میباشد تشکیل‌شده

مسجد کریستال که در جزیره «وان اینجانب» واقع تشریفات ترحیم مشهد گردیده‌است، یکی مساجد گران قدر و شگفت‌انگیز در مالزی میباشد. این مسجد با اسم بدون نقص «مسجد کریستال» یا این که «مسجد نوروروشنایی» مشهور میباشد و یکی‌از جاذبه‌های جذاب اساسی درین حیطه میباشد.

این مسجد در جزیره وان اینجانب که در ایالت ترنگانو، مالزی جای دارد، تاسیس شده است. مسجد کریستال به واسطه‌ی پیاده سازی و ساختار منحصر خویش، ظاهری مشابه به کریستال داراست که منجر ایجاد افکت‌های نوری و آرایش و پیرایش‌های رنگارنگ می شود و در سود به پیاده سازی مسجد زیبایی خاصی می بخشد.
این مسجد با معماری امروزی و استعمال از شیشه، کریستال و فلز، به شکلی نورپردازی شد‌ه‌است که در روز با فروغ خورشید و در شب با فروغ تصنعی و مصنوعی به پیاده سازی خاصی دست یافته میباشد. حالت مسجد کریستال در حاشیه دریا و قربت به کنار دریا، نصیب دیگری از جذابیت‌های این جای را به تصویر میکشد.
مسجد کریستال با آماده آوردن فضای منحصر و معماری قشنگ، هم‌اینک یک کدام از هدف های توریسم اساسی در مالزی میباشد. زیارت این جای مقدس و لذت بردن از پیاده سازی هنری و نورپردازی خاص این مسجد، تجارب‌ای دلپذیر و شگفت‌انگیز برای بازدیدکنندگان ساخت و ساز می‌نماید.

مسجد رجیکا کرواسی
مسجد رجیکا در کرواسی، یکی مساجد معروف و تاریخی کرواسی میباشد. این مسجد که با اسم بدون نقص «مسجد جامع رجیکا» شناخته می گردد، در پایتخت کرواسی یعنی شهر زاگرب قراردارد و یک نشان فرهنگی و تاریخی این میهن محسوب می‌شود.
مسجد رجیکا در سال ۱۹۷۶ میلادی ساخته شد و با الهام از معماری اسلامی و عربی بوجود آمد. پیاده سازی زیبای این مسجد به یاروهمدم کاشی‌کاری‌های فراوان در باطن و فارغ سازه، زیبایی و شکوه ویژه‌ای به آن بخشیده میباشد.
مسجد رجیکا با وضعیت جغرافیایی اختصاصی خویش، یکی جاذبه‌های توریسم اصلی در شهر زاگرب میباشد و سال های زیاد گردشگران و زائران متعددی را به خویش جذب می‌نماید. زیارت این جای مذهبی و تاریخی، بازدیدکنندگان را به دنیای فرهنگ و تمدن و هنر اسلامی و معماری بی‌نظیر آن یار می‌نماید و تجربیات‌ی خوشگل و الهام‌بخشی را به ارمغان می آورد.

صحبت انتها

مساجد بافرهنگ اسلامی و تاریخ اسلامی نامگذاری‌گردیده‌اند، نمادهایی از هنر و اعتقادات شرعی می باشند که زیبایی و بها‌های آن ها در سراسر دنیا شناخته‌گردیده‌اند. این جای ‌های مقدس با معماری اختصاصی و پیاده سازی‌های هنری، بازدیدکنندگان را به دنیای خاصی از صلابت، ایمان و متانت فقهی می برند.

قوش اسلیمی و طرح های هندسی و از همگی بیشتر تشریفات ترحیم مشهد کتیبه ها با صورت مستطیلی خویش بستری را آماده آوردند. که متن های مقدس و نشانه‌ها مذهبی بر آن‌ها نوشنه شوند و در بناها دیده همگان را بر خویش بدوزند. بی شک و تردید در عصر ایلخانیان هیچ تزئین معماری به تنوع و زیبائی تزئینات کاشی پدید نیامده میباشد. هر بخش از این محراب ها با کل بخش های دیگر فرق دارااست، اما در یک نگاه کلی، هماهنگی و زیبایی دیده گیری داراست.

ایلخانیان از چهار نوع کاشی مسجد استعمال می کردند: کاشی محراب، کاشی لوح مزار، کاشی کتیبه و کاشی های صلیبی و ستاره ای صورت. به صورت کلی زیباترین و بغرنج ترین ساختاری که کاشی سازان ابتکار کردند محراب میباشد. محراب های تبارک دسته ای از کاشی های غیر وابسته و ردیفی از طاق نماها و کناره های کتیبه دارا‌هستند. نوع میانگین آن‌ها از دو یا این که چهار کاشی به طور یکی از در بالای دیگری تشکیل‌شده اند و گاه کاشی های محراب های خرد نیز به طور جفت اخلاق گردیده اند.

محراب مسجد یا این که نمازگاه پیشوا، طاق‌ نمایی میباشد که جهت قبله را در مسجد نشانه میدهد، که پیشوای شرعی یا این که پیش‌نماز در اثنای نماز گزاردن در آن می‌ایستد. در مسجدها در اواسط قبله مسجد جای دارد. به نحوی که با ایستادن امام یا این که پیش نماز رشد به سمت قبله باشد و نماز بگذارد. شیوه قرار به دست آوردن آن‌ها، جهت قبله را در باطن مسجد مشخص و معلوم می‌نماید.

وجود محراب در کلیه مساجد مایحتاج وجود ندارد. در مسجدی که بطور درست جهت قبله معلوم باشد، وجودش ضرورتی ندارد. نقشه‌ های این عنصر معماری ریشه در آئین مهر دارااست، مضمون‌ و ریشه صحیح قانع‌ کننده‌ ای در لهجه عربی ندارد. می گویند یعنی محل پیکار (حرب) ولی محراب مکان پیکار وجود ندارد. ریشه این کلمه را پزشک معالج محمد مقدم مدرس دانش گاه ادبیات پر‌نور کرد.

آب، آو و آوه در معنای ساختمان، منزل و امثال آن میباشد. سردابه یعنی منزل سرد، حمام یعنی منزل گرم، محراب یعنی منزل مهر. اولیه اشکال آن هم وابسته به آئین مهر میباشد. در آن فرصت به صورت گنبد ساخته می‌شدند و در دو طرف آن نمادهای طلوع و غروب وجود داشت. طرح آن در جمهوری اسلامی ایران به صورت‌ های متفاوت بافته میشود. دور و بر و باطن محراب را به صدها نحوه مرتب‌ اند. البته لبه‌ های آن، در شرایطی که هراتی یا این که دوستکامی باشد، با محراب و آئین مهر رابطه داراست.

نمای این کاخ که به نحوه معماری تشریفات ترحیم مشهد هنری درست شده به صورت استوانه‌ای بوده و با سنگ های مر‌مر سیاه تزیین گردیده است.
بلندی آن در قبلی نزدیک به 25 متر بوده میباشد و فعلا به انگیزه فساد طبقه سوم، طول کاخ بیشتراز 20 متر وجود ندارد.
کاخ خورشید جمعاً دارنده 12 اتاق میباشد که در درون اتاق‌ها نیز تزییناتی از نگارگری و گچ‌بری چشم میگردد.
روش تزیین و آرایشی که درین سازه به شغل رفته شامل جزئییات های ظریف و متنوع و قابل مراعات میباشد.
تصاویری از شاهزادگان نادری بر روی دیوار‌ها نقش گردیده است که میان آنان، نقوش زرین نیز چشم می‌گردد.
کاخ در اواسط گلشن بزرگی جای‌دارد که مشمول یک سازه در سه طبقه میباشد.
طول آن در قبلی، حدود 25 متر بوده میباشد ولی فعلا به انگیزه فساد طبقه سوم، طول آن بیشتراز 20 متر وجود ندارد.
طبقه نخستین قصر خورشید آن 8 ضلعی میباشد که آن را روی چهار ستون پلکان به صورت هرم بر پا کرده اند.
ورودی های کاخ ،در اضلاع هشتگانه قراردارد که به تالار مهم کاخ منتهی میگردد.
کاخ خورشید جمعاً دارنده 12 اتاق میباشد که باطن هراتاق نیز تزئیناتی از نگارگری و گچ بری دیده میشود.
دربین این تزئینات، تصاویری از شاهزادگان نادری نیز مشهود است.
در اواسط بنای هشت ضلعی عمارت، ساختمان بلند استوانهای مانند، در دو طبقه جای‌دارد که محل اقامت سلطان و خانواده اش بوده میباشد.
زیبایی کاخ بیشتر در آرایش و پیرایش نمای فرنگی کنگره دار ساختمان میباشد که در آن معماری مغولی – هندی مشاهده میشود.
درون اتاق ها با نقاشى و گچبرى تزئین گردیده اند.

در اواسط بنای قصر از سطح پشت بام برجى مدور با سوراخ هاى مشابه نیم ردیف مشهور به خیارى تاسیس گردیده است
این سازه با طرح استثنایی و پررمز و سر خویش از خشت درست شده و نماهای بیرونی آن را از سنگ های به عبارتی حوزه‌ تراشیده اند.
بیشتراز هرچیز استوانه ای با نیم ردیف های سنگی که مانند برجی از دربین سازه بالا آمده، چشمگیر میباشد. اینگونه نمایی هرگز در مکان دیگری بکر میباشد.
کاخ خورشید یک طبقه زیرزمین و یک طبقه همکف به صورت هشت و نیم هشت داراست و دربین طبقه همکف استوانه ی ساختمان بلند مانند آن تا بلندای ۱۷/۴۰ متراز کف بالا می رود.
این ساختمان بلند از داخل هشت ضلعی میباشد و گنبدی بر بالای آن جای‌دارد.
نکته دیدنی این که در میان وسعت استوانه ای و سایر سازه ، مسافت ای وجود دارااست که مانند درز انبساط آنان را از هم مستقل میکند و در بالای پشت بام طبقه همکف سنگ هایی به طور درپوش روی این درز را می بندد.
با حذف بخشی از چهار نیم ردیف در نصیب بالای ساختمان بلند، نور داخل ساختمان بلند مهیا گردیده‌است.
نیم ردیف های ساختمان بلند بی آلایش اند اما سرستون ها تراش تزیینی اندکی دارا هستند.
نماهای بیرونی بنای کاخ خورشید را در تمامی جا تراشیده اند ولی در نصیب هایی از نماکاری دکوری، تراش سنگ ها به نقطه نهایی نرسیده و این علامت می‌دهد که سازه نا تمام ما‌نده و آیتم به کارگیری قرار نگرفته میباشد.
نماهای داخلی نصیب برجی صورت را با ایوانچه هایی در دو طبقه صورت داده اند و با نگارگری و طلاکاری تر و تمیز اند.
دورتا بدور این فضای هشت ضلعی در بالای ایوانچه های طبقه نخستین، سوره عم يتسائلون … با رنگ درج شده میباشد.
در حوالی این فضاء حیاط هایی میباشد که پوشش زیبای قانونی بندی دارا هستند و ایوانی که روبه شرق جای دارد، ورودی سازه میباشد.
زیرزمین دو بخش دارااست . یک فضای هشت ضلعی ، که زیرفضای هشت ضلعی بالاست و چهارستون داراست ؛ و اتاق ها و راهروهایی که در نزدیکی آن قرار می‌گیرند
همینطور رویه های ارتباطی فضاهای زیرز

مسجد فهرج با 1400 سال عمر از اثر ها زمان تشریفات ترحیم مشهد ساسانیان و در روستایی به همین اسم در جنوب شرقی شهر یزد و در مسیر بافق جای‌دارد. این سازه در قسمت کهن روستا و در سمت جنوب شرقی فضای مربع صورت کوچکی که به “حسینیه” دارای اسم و رسم است، قرار گرفته میباشد.

تاریخچه مسجد فهرج
به لحاظ می‌رسد بنای مهم مسجد فهرج مانده از اثر ها زمان ساسانیان میباشد که در طول خلافت قدمت ،نصفه نخستین قرن هجری به مسجد تبدیل گردیده‌است و به روایتی از دیرین ترین مساجد جمهوری اسلامی ایران به‌حساب می‌آید. گفته میشود که ایجاد کرد مسجد جامع فهرج با دقت به مقصود مهم سپاه اعراب در فتح سریع سرزمینهای نو، تنهاً برای برگزاری نماز و ذکر نمادین حضور اسلام درین بخش ها بود.

ماجرا دیگری درباره پیشینه این مسجد تاریخی وجود داراست که با دقت به وجود بعضا از مختصات معماری ساسانی در مسجد جامع فهرج که در قرن ها اول اسلامی در کشور‌ایران متداول بود نمی تواند به تنهایی دلیلی برای تشکیل داد آن در قرن اولیه یا این که دوم هجری باشد.

البته وجود تزئینات و جزئیات اصیل معماری به ویژه مقایسه تطبیقی آن‌ها با بقیه مساجد اول درجهان اسلام این عقیده را بیشتر تقویت می نماید که مسجد جامع فهرج در قرن ۳ هجری قمری و به احتمال زیاد در نصفه دوم این قرن در فهرج ایجاد شده است.

آرامگاه در کشور ایران با منش غیرمذهبی یا این که یادمانی
مقابر غیر مذهبی در زمان فرصت ویران گشته یا این که تشریفات ترحیم مشهد با صدمات و تغییرات جزئی به به عبارتی صورت نخستین خویش باقیمانده و در مواقعی به عمد و یا این که به تصادف با تغییر تحول نام‌و‌نشان و اسم مالک آن در جرگه مقابر مذهبی در آمده و به حیات خود ادامه داده اند.

تشکیل داد آرامگاه مشهور ساخت آرم ای برای گرامی داشت متوفی میباشد و بیشتر در قرن معاصر و در ادامه تکان های مدرنیته در جمهوری اسلامی ایران صورت گرفت. درین نوع معماری، خواستار سیرتکامل ای معماری یادمانی فرمال و انتزاعی میباشد که خویش بر گرفته از معماری التقاطی کشور‌ایران و معماری امروزی با دخیل نمودن شخصیت متوفی میباشد.

آرامگاه های جمهوری اسلامی ایران در سده های میانی قرن ها میلادی در جمهوری اسلامی ایران نیز که دارنده خصوصیت زیارتی کمتری می‌باشند مانند آرامگاه های امیران به علل مختلفی مانند محافظت تن پاد شاه در جایگاهی امن، تداعی خاطره او، پرستش پاد شاه مرده و یا این که جاودانه ساختن درست شده اند. استدلال مهمی که در التفات سیاسی اجتماعی این بناهای آرامگاهی وجود داراست رابطه آن با مکانش میباشد.

به‌این آشنایی انگیزه که صاحب و مالک این مقابر منزلت معنوی خاصی فی مابین عموم نداشته میباشد کمتر کسی به زیارت وی می رفته میباشد . البته این آرامگاه ها نظر کالبد و تزئینات بسیار بی نیاز میباشند.

آرامگاه زیارتی یادمانی این سیرتکامل عمل کردی به منجر جواب دهی به نیازهای توریسم و زیارتی در پیاده سازی برخی آرامگاه ها شیوهی مطلوبی محسوب می‌شود که ولی با اعتنا به شخصیت شخص متوفی ، معیار تقدس، آوازه یا این که مداقه او ممکن میباشد جنبه زیارتی بر یادمانی حق تقدم داشته باشد و برعکس.

از آن گزاره آرامگاه عرفا و شعرا که در طول حیات خانقاه یا این که محل درس و گفت و گو وی بوده و بعد از وفات محل زیارت مشتاقان و مامن درویشان محسوب و می گردیده‌است.

با دقت به تحقیق های انجام یافته روی تشریفات ترحیم مشهد تغییرات مسجد جامع در زمان های گوناگون، می اقتدار روش توسعه سازه را به این شکل اعلام کرد:

۱. مسجد جامع اردستان درابتدا به طور شبستانی ردیف دار در یک طبقه و با پلانی نامنظم ساخته شد.

2- او‌لین توسعه و گسترش افقی و عمودی مسجد جامع اردستان با تشکیل داد گنبدخانه در جناح جنوبی صورت داده میباشد

3- بعد از آن با ایجاد کرد حیاط جنوبی، طول این نصیب از دیگر قسمتها رفیعتر شد همینطور در‌این مرحله با تشکیل داد بناهای همسایه گنبدخانه ، گشوده بسط پلان در جهت قبله انجام شده میباشد.

۴- آن‌گاه با تشکیل داد حیاط شمالی، این جناح نیز دارنده ارتقا طول شد ولیکن، پلان مسجد گسترشی سوا محدوده مسجد اول نداشت .

۵-در مرحله سپس، در جهت شرقی مسجد، پلان و طول هر دو پیشرفت یافتند.

۶-در واپسین مرحله توسعه، جناح غربی مسجد جامع‌ اردستان‌ در پلان، در به عبارتی محدوده مسجد سابق باقی ماند و با تشکیل داد تراس، صرفا ازلحاظ طول ارتقا یافت.

براساس حفاری های اعمال گرفته، دیرین ترین عنصر معماری در بقایای مسجد جامع اردستان ، نصیب هایی از دیوار خشتی میباشد که احتمالاً وابسته به بنایی از اواخر زمان ساسانی یا این که اوایل معماری اسلامی میباشد. تحقیق های انجام یافته روی فرایند تشکیل داد مسجد و گذر از نقشه آل بویه به نقشه زمان سلجوقی و بعداز آن ، نشانه از این دارااست که معماران سلجوقی خویش را مکلف به رعایت شرایطی نانوشته می دانسته اند.

به این شکل که در توسعه مسجد جامع اردستان از به عبارتی شالوده و محدوده جرزهای آل بویه به کار گیری کرده و با این شغل، از به هم ریختن نماهای داخلی خودداری کرده اند.

همینطور با اعتنا به پیگردیهای مرحوم شیرازی و کشفیات وی درباره سه حیاط شمالی، شرقی و غربی می قدرت سود گرفت؛ اگرچه این سه حیاط در یک مجال سازه نشده اند، هر سه مرتبط با عصر صفوی می باشند و ساختار اساسی بنای آن‌ها در بالا کوشکی بوده میباشد.

مسجد جامع کرمان که به مسجد مظفری یا این تشریفات ترحیم مشهد که مسجد جامع وسیع نیز آوازه دارااست، در شهر کنونی کرمان واقع گردیده و دارنده عمر بالایی میباشد. این مسجد جزء مفاخر فرهنگ وتمدن جمهوری اسلامی ایران به حساب آورده می شود.

ایجاد کرد این سازه در قرن هشتم در سال ۷۵۰ هجری قمری اجرا پذیرفته و منسوب به امیر مبارزالدین محمد مظفری میبدی از پادشاهان آل مظفر میباشد. طبق شواهد این مساجد تاریخی کشور‌ایران در صدر، فارغ شهر کرمان قرار داشته اما کم کم با پیشرفت شهر در محدوده داخلی آن واقع شد‌ه‌است.

مسجد جامع کرمان دارنده سه درب در ضلع های شمالی و شرقی و غربی میباشد.
ارتفاع صحن مسجد ۶۶ ٫ ۵ متر و پهنا آن ۴۹ متر و مساحت آن ۳۲۵۸۰۵ متر مربع میباشد.
مسجد جامع کرمان دارنده دو در ورودی میباشد.
پلان مسجد از نوع مساجد چهار ایوانی میباشد و حیاط های شمالی و جنوبی رفیعتر درست شده اند.
کاشی های به عمل رفته در تراس جنوبی کاشی های هفت رنگ میباشد و بدور تا بدور آن را کتیبه ای به خط کوفی بنایی در درون محوطه محراب مانند حیاط پوشانیده میباشد.
در بخش غربی مسجد جامع کرمان ایوانی قراردارد که بنای اساسی آن وابسته به عصر آل مظفر میباشد اما در عصر های آینده الحاقات تعمیراتی در مسجد انجام یافته میباشد.