مجله خبری تشریفات

منزل مقدم طهران
در دل شهر طهران که گام بگذارید، منزل‌های تاریخی تشریفات ترحیم مشهد بخش اعظمی میبینید که به روزگار قاجار وابستگی دارا هستند. یکی‌از منزل‌ های تاریخی طهران، منزل مقدم میباشد. منزل موزه مقدم تحت عنوان یکی‌از گران‌ترین و زیباترین منزل‌های کشور‌ایران شناخته می‌گردد. این منزل دارنده قسمت‌های مختلف و اشیائی بس باارزش میباشد. منزل مقدم را در خیابان امام خمينی، حد فاصل خیابان روضه خوان هادی و خیابان البته‌بعد از ظهر، پلاک ۲۵۱ می‌اقتدار یافت.

تراس منزل مقدم طهران
منزل امام آدینه طهران
این منزل و خانه که به زمانه قاجار وابستگی دارااست، مثلا منزل های تاریخی طهران و جالب این شهر میباشد. منزل امام آدینه در خیابان ناصر خسرو، حوالی میدان امام خمینی در محله‌ی عودلاجان قراردارد.

منزل امام آدینه طهران
منزل معلم طهران
گاهی برخی از منزل ‌های تاریخی طهران، به انگیزه آسانی و زیبایی در معماری آوازه متعددی یافته‌اند. یک کدام از این منزل‌ها منزل استاد میباشد که دارنده المان‌های معمولی در معماری میباشد. این منزل در چهار راه و روش سرچشمه واقع شد‌ه‌است.

عمارت تاریخی مسعودیه
از زیباترین منزل‌ های تاریخی طهران می‌اقتدار به منزل‌ی تاریخی عمارت مسعودیه اشاره نمود که در روزگار قاجار ایجاد شده است. عمارت مسعودیه به نصیب‌های مختلفی همانند عمارت مشیرالدوله، سفره منزل، دیوان منزل، ایوان مشیری و تراس سید جوادی تقسیم میشود. معمار این سازه معلم شعبان معمار باشی نام برده میباشد. تزئینات بسیار متعددی در نمای بیرونی و اندرونی، برای مثال گچبری‌ها، کاشی کاری، نگارگری و خطاطی، انجام یافته که زیبایی و عظمت آن را دوچندان ساخته میباشد. این سازه در خیابان جمهوری، نرسیده به بهارستان، خیابان ملت، تقاطع خیابان اکباتان قراردارد.

عمارت مسعودیه
موزه‌ی سینما
موزه سینما یکی منزل ‌های تاریخی طهران، به مکان باقی‌مانده از روزگار قاجاریه میباشد. نمای خوشگل و دلنشین آن با ردیف‌ها، پنجره‌های چوبی و محوطه‌ی مملو از درختان کهنسال دیده بیننده را به خویش جلب می‌نماید. تماشای این بنای تاریخی در خیابان اما بعد از ظهر، خالی از لطف وجود ندارد. فضای دلنشین و دیرین این منزل، تصدی خاطر را برای شما آماده می آورد.

منزل‌ی تاریخی موزه‌ی حوض
منزل‌ی قوام، یا این که به عبارتی موزه‌ی حوض یکی دیدنی‌ترین منزل ‌های تاریخی طهران میباشد. این منزل هنگامی محل سکونت قوام ‌السلطنه، وزیر احمد سلطان قاجار بود. معماری این سازه آمیزه‌ای از معماری اهل ایران و غربی میباشد. موزه حوض با تزئیناتی قشنگ همانند پله‌های مدل روسی، لوستر‌های کریستالی، ردیف‌های چوبی و گچبری‌های جالب، پذیرای گردشگران میباشد. این سازه در خیابان سی تیر قراردارد.

در طرز ایجاد کرد چهارطاقی که مرکزی اصلی تشریفات ترحیم مشهد در محل آتشکده میباشد، نظریه زرتشتیان ساسانی چیز دیگری میباشد. عقایدی که بر خلاف با عقیده گذشتگان در موضع حریق آتشکده آنها می‌باشد. به این‌شکل که باور ساسانیان زرتشتی، به کارگیری از حریق در فضاهای بسته، سرپوشیده و ذیل گنبدها میباشد. آن ها سازه به دین تغییریافته زرتشت مجال هخامنشی، فضای گشوده را برای حریق دارای اعتبار نمی‌دانند. حتی بر این حیث می باشند که خورشید نیز، نباید هیچ‌گاه بر حریق آن‌ها سرک بکشد و فروغ خویش را به آن بتاباند. به‌هرحال آتشکده آذرگشنسب وقتی بالاترین زیارتگاه در آئین زرتشتی و قبله حاجات زرتشتیان به‌اکانت می‌آمد. آن گاه در برهه‌ای از مجال، آتشکده آذرگشنسب به مخروبه‌ای مبدل میگردد و طاق‌های رفیع آن به ذیل کشیده می گردد.

سنگ چین تخت سلیمان
معماری آتشکده آذرگشنسب
آیا میدانید معماری فضای یک آتشکده نظیر آتشکده آذرگشسب، چه‌گونه میباشد؟

در‌این بین بایستی بدانید که فضای آتشکده، اکثر زمان ها بر هشت در و تعدادی سالن هشت‌کناره پایدار میباشد. ولی پایگاه مهم در معماری آتشکده‌، دربرگیرنده یک چهارضلعی می شود که در هر بر آن یک ورودی طاق‌دار قرار می گیرد. به بنا شده در چهار طرف آن، دهلیزها و دالان‌هایی وجود داشته میباشد. همینطور فضایی گنبدی یا این که طاقی قوسی، در سقف این چهارضلعی واقع میباشد. اما در راس سازه، مکانی برای پر‌نور کردن حریق جای‌دارد. حقیقت فضای دالان‌ها نیز، از روش چهار در به گوشه و کنار خارج راه و روش داشت. اما ایجاد کرد این تالارها به مراد عبادت، دیدار حریق و همینطور جهت بدور بودن از حریق ایفا می‌گرفت. همینطور پایه چهارطاقی که در واقع تشکیل ‌دهنده بنیاد آتشکده میباشد، در پیشگفتار از خشت تشکیل میشد. آن‌گاه در طی خسرو انوشیروان، تغییر‌و تحول یافت و با سنگ‌های تراش‌دار پوشش داده شد.

شگفتی‌های معماری آتشکده آذرگشنسب
در معماری سازه، از سنگ‌های جنازه که در اصلاح کردن دیوار بکار میاید و سنگ‌های تراش‌دار به کار گیری‌شد‌ه‌است. همینطور تزئینات متفاوت خشت در اندازه‌های تعالی، کاشی، گچ‌بری‌های متعدد و قلوه‌سنگ نیز در تشکیل داد آتشکده بکار رفته میباشد. اما قلعه متشکل از حصاری کلفت و یکی‌از دو دروازه آن که شمالی میباشد، مقابل ورودی پادشاهان در آتشکده جای‌دارد. دیگری ظاهری نعلی، دارااست و نسبتاً سالمتر از دروازه شمالی میباشد. حقیقت دروازه جنوب شرقی قلعه، با سنگ‌های تراش‌دار تزئین گردیده است. خوب میباشد بدانید که در‌پی‌ریزی سازه، از سنگ‌های حکاکی گردیده به کارگیری می گردد. البته آنچه تعجب‌آور میباشد استعمال از خشت بر روی سنگ‌های تراش‌دار در رخنه‌ فی مابین دیوار یا این که جرز دیوار می باشد. همینطور گاهی مسئله موقعیت عکس، پیدا می‌نماید و خشت پوشش زیرین را در برمی‌گیرد. چوب‌های نازک و ترکه‌هایی که از سوزاندن آن ها رایحه خوشایندی به مشام میرسید، در بخش تراس عقبی رشد می‌یافت.

نمای

سفره‌ی صلوات چیست؟
معمولا یک سفره سبز رنگ میباشد که با اسامی تشریفات ترحیم مشهد متبرک چهارده معصوم مزین گردیده و به سفره صلوات چهارده معصوم مشهور میباشد. شما میتوانید برای خرید گونه های سفره صلوات بر روی پیوند ذیل کلیک نمائید.

در سفره‌ی صلوات چه می‌گذارند؟
بر راز سفره قرآن کریم ومهربان و تسبیح های سبز رنگی با صد و یک دانه و مهر نماز و … را قرار می دهند. این سفره را با گل های طبیعی یا این که تصنعی تزیین می‌نمایند. محتوای سفره صلوات بسیار متنوع میباشد. معمولا در‌این سفره خوراکی هایی به رنگ سبز مانند کوکو، آش سبزی، نون پنیر سبزی و سایز خوراکی ها مانند حلوا می گذارند. همینطور وسایل دیگری مانند آجر، شمع ظرف‌ی آب و … را هم می توانید به سفره اضافه نمائید.

چه طور مراسم سفره صلوات را برگزار کنیم؟
یکی‌از ذکرهایی که در آئین اسلام بسیار به آن پیشنهاد می شود، بیان صلوات بر رسول(صلی الله علیه و اله) و خاندانش میباشد. عامل این تمامی پیشنهاد و تاکید بر ارسال کردن صلوات، فواید دنیوی و فواید معنوی میباشد که‌این بیان آسمانی برای بشر دارااست. اجر صلوات هم مشتمل بر معاش اوخری آدم میگردد و هم معاش مادی. طبق آیه‌ 56 سوره احزاب قران کریم ومهربان، پروردگار و فرشته ها نیز بر حضرت محمد (صلی الله علیه و آله) دردود میفرستند و خدای متعال خطاب به اشخاصی که ایمان آورده‌اند نیز میفرماید: بر وی صلوات بفرستید و آن طور که بایستی، تسلیم گردید.

فواید و اثر صلوات
برای صلوات فواید متعددی را بیان کرده‌اند. برای شناخت بیشتر با فواید صلوات می توانید نوشته ی علمی‌ی اثرها و خاصیت ویژه صلوات ارسال کردن برای بشر را تحقیق نمایید.

فواید دنیوی صلوات
احادیث های متعددی از پیامبر اکرم صلوات الله علیه آورده شده که به فواید دنیوی صلوات پرداخته‌اند. فوایدی دنیوی صلوات عبارت اند از:

بر طرف کننده فقر (جلاء الافهام ص 252 – کادو خداوند ص20)

به حافظه آوردن موضوعی و رفع بیماری آلزایمر (جلاء الافهام ص 252 – کادو خداوند ص20)

بر طرف شدن نیاز ها و حاجت روایی (جمال الاسبوع، ص 242)

روی آوردن عافیت به آدم (جامع الاخبار ص 67 – کادو آفریدگار ص 20)

بر آورده شدن دعا ها ((اصول کافی، ج 2، ص 491، ح 1)

فواید معنوی
ضمن فواید دنیوی صلوات، این بیان دارنده فواید معنوی شگفت انگیزی میباشد که معاش اوخری بشر را لبریز بارتر می‌نماید. برای فواید معنوی صلوات میتوان به موردها پایین اشاره نمود:

نورانی شدن قبر آدم

دیدن منزلت خویش در پردیس

بخشیده شدن گناهان و …

مراسم سفره صلوات
مسلمان ها به انگیزه اجر و فواید متعددی که صلوات برای بشر دارااست، در مراسمات مذهبی و غیر مذهبی خویش از این بیان بسیار به کار گیری می‌نمایند. برای سود بردن بیشتر از اجر صلوات، بعضی مراسم سفره‌‌ی صلوات را اعمال می‌نمایند. ترسیم سفره صلوات یکی رسوم کهن میباشد که در نقاط گوناگون کشور‌ایران برگزار می‌گردد و اشکال مختلفی داراست مانند ترسیم سفره صد صلوات، چنانچه می خواهید با آداب مختلف مراسم سفره صلوات آشنا گردید تا انتهای این نوشته‌ی‌علمی با ما یار و همدم گردید.

مراسم صد صلوات
یکی‌از رسوم زنانه که در بخش اعظمی از نقاط جمهوری اسلامی ایران جاری ساختن میگردد، ترسیم صد صلوات میباشد. خانمی که نذر دارااست مهمانان را به منزل خویش دعوت می‌نماید و سفره صلوات را در منزل می‌اندازد. این سفره معمولا به رنگ سبز از کالا مخمل میباشد و با اسامی چهارده معصوم علیه السلام مزین شد‌ه‌است. در‌این مراسم 140 تسبیح فی مابین اشخاص حاضر در گرد هم آیی پخش می شود و هر فرد با یک تسبیح صد صلوات می‌فرستد. تمام صلوات ها می بایست به چهارده هزار صلوات رسد. پس از این که صلوات‌ها نبی شد، دعای ختم صلوات خوانده میگردد. بعد خوراکی هایی که در سفره وجود داراست و متبرک گردیده اند را در بین حاضران پخش می‌نمایند.

اشکال مراسم های سفره صلوات

مراسم سفره صلوات و نذر نمک

ترسیم سفره پرت کردن فقط برای برگزاری مراسم ختم صلوات وجود ندارد و عموم در بقیه مراسم های مذهبی خویش سفره‌ صلوات چهارده معصوم را می‌اندازند و برای به چنگ آوردن حاجت های خویش به ائمه معصوم علیها السلام متوسل می شوند. این مراسم ها معمولا آداب یکسانی داراست و بر راز سفره خوراکی های مختلفی با اعتنا به ترسیم و رسوم آن حوزه‌ گذارده می‌گردد. بر رمز سفره برای مصیبت‌هایی که معصومین کشیده‌اند به مدیحه سرایی پرداخته و حاجت خویش را از وی طلب می‌نمایند. پیرو به معرفی برخی از این رسوم پرداختیم.

مسجد جامع هک ابرکوه تحت عنوان يكي از جاهاي تشریفات ترحیم مشهد ديدني ابركوه، ازجمله مسجدهاي تاريخي ايران میباشد. این مسجد در روستای هک یا این که هگ اردکان واقع شد‌ه‌است. به همین خیال و خاطر به آن مسجد جامع هگ ابرکوه نیز می گویند. متاسفانه به جهت رهاشدگی و فساد بخشی از این مسجد از مساجد جامع کشور‌ایران، به آن مسجد خرابه هگ ابرکوه میگویند. به‌دنبال به معرفی، تاریخچه، آب و هوای شهرستان ابرکوه و لوکیشن مسچد هگ ابرکوه می پردازیم. در‌پی با ما باشيد تا با اين مسجد تاريخي بيشتر آشنا شويد.

مسجد جامع هگ ابرکوه

مسجد جامع هک ابرکوه(مسجد جامع هگ ابرکوه)
این مسجد در روستای هک در شهرستان ابرکوه واقع گردیده است. به‌این روستا، روستای هگ نیز گفته میگردد. به همین خیال و خاطر هر دو اسم آن در متن نام برده میباشد. این مسجد مربوطه به سده های قبل از ۹ ه ق میباشد. خوشبختانه این تاثیر تاریخی در سال ۱۳۸۱ خورشیدی در فهرست اثر ها ملی کشور ایران تصویب گردیده‌است.

مساجد جامع کشور ایران
از سایر مساجد جامع کشور‌ایران می‌قدرت از مسجد جامع اصفهان، مسجد جامع قائن، مسجد جامع ورامین، مسجد جامع ارومیه، مسجد جامع اردکان، مسجد جامع زواره، مسجد جامع فهرج، مسجد جامع نایین، مسجد جامع یزد، مسجد جامع اردستان، مسجد جامع گلپایگان و مسجد جامع ابرکوه اسم موفقیت.جاهاي ديدني ابركوه
شهرستان ابرکوه تحت عنوان یک کدام از ۱۴ شهر مثال توریسم در کشور‌ایران شناخته میشود. بیشتراز ۴۰۰ تاثیر تاریخی در آن وجود دارااست که از این فی مابین تا امروز صرفا ۱۲۷ گزینه آن به تصویب اثرها ملی کشور ایران رسیده میباشد.

مسجد خرابه هک ابرکوه
از بناهاي تاريخي و جاهای جذاب ابركوه مي‌قدرت به منزل آقازاده، گنبد بهتر، سرو دیرین‌سال ابرکوه، منزل صولت(موزه عموم شناسی ابرکوه)، قلعه فیروزآباد، مسجد جامع ابرکوه، فریزر خشتی ورودی ابرکوه، خندق‌های سنگی قلعه‌ سرورخان، قلعه و عمارت عزت آباد، منزل آرزو سالار، مناره های نظامیه ابرکوه یا این که سردر نظامیه، قلعه روستای شهرسب ابرکوه، قلعه مسکونی تیزک، قلعه بداف، قلعه رباط، مکتب نظامیه و حرم‌ی مولا علی کرم اشاره كرد.

مسجد جامع هک ابرکوه
آب و هواي شهر ابركوه
گردشگراني كه به شهر ابركوه هجرت مي‌كنند. يكي از نكاتي كه بايد مد لحاظ قرار دهند، آب و هواي شهر ابركوه میباشد.

مسجد روستای هک ابرکوه
در اين نصیب به شرايط جوي اين شهر اشاره گردیده‌است. با مراجعه به اين قسمت مي‌توانيد از شرايط جوي اين شهر در هر روز آگاهي يابيد.

امامزاده سيد ناصرالدين طهران ، از نوادگان محمد تشریفات ترحیم مشهد

بن علی پیشوای پنجم شیعه‌ها میباشد. معماری این سازه مرتبط با زمان صفوی – عصر قاجار میباشد و در طهران، ضلع غربی خیابان خیام، دربین ۱۵ خرداد ماه و میدان محمدیه واقع گردیده و این تاثیر در تاریخ ۱۷ خرداد ماه ۱۳۷۹ با شمارهٔ تصویب ۲۶۸۳ به‌تیتر یکی اثرها ملی کشور‌ایران به تصویب رسیده میباشد.

مقبره امامزاده سید نصرالدین در ضلع غربی خیابان خیام و نرسیده به چهارراه گلوبندک جای دارد. این مقبره به قصه منسوب به مدفن سید نصرالدین از نوادگان امام محمد باقر و در احادیث دیگر وابسته به سیدناصرالدین از نوادگان امام زین‌العابدین می باشد.

مقبره اين امامزاده با مساحت ۵۰۰ متر مربع مشمول صحن و بنايي هشت ضلعي میباشد. بخشي از صحن حرم سابق الذکر در طرح تعريض خيابان، ازبين رفته میباشد. کتيبه اي قديمي بر روي قطعه چوبي بالاي ضريح جديد جای دارد که مي رساند حاجي ميرزا تقي طهراني در سال ۹۹۳ هـ. باني ضريح قديمي بوده و مدرس قطب الدين بن سيف طرشتي آن را ساخته و امروزه به جز کتيبه سابق الذکر چيزي از ضريح قديمي باقي نمانده میباشد.

به لحاظ مي برسد که اين مقبره با پلان هشت ضلعی از اثر ها قرن نهم هجری باشد و طبق کتيبه های مو جود در سالهاي ۱۳۱۰ و ۱۳۱۱ هـ. که اواخر سلطنت ناصر الدين پاد شاه قاجار بوده، رواق، صحن ، آيينه کاری و کاشيکاری های آن به امر خانم منير السلطنه، مامان کامران ميرزا ایفا گرفته میباشد.

در طی تاسیس خيابان خيام صحن وسيع و کاشيکاری اين حرم و درخت کهنسال آن از ميان رفت و اينک صرفا نصیب کوچکی از صحن قبل در جلوی ايوان مقبره مانده میباشد. حرم سابق الذکر به شماره ۲۶۸۳ جزو اثر ها ملی تصویب شد‌ه‌است.

بنای اساسی امامزاده «سید ناصر الدین (ع)» با پلان ۸ ضلعی جزء اثرها قرن نهم هجری میباشد و یکی سابق ترین زیارتگاه‌های شهر طهران به حساب می‌آید و ضمن زائران بی شماری که مشمول اهل یک محل پایتخت می‌باشند، زائران و ارادتمندان بخش اعظمی از دیگر نقاط مرزوبوم برای زیارت این امامزاده دراین مکان حضور می یابند. این امامزاده بوسیله سازمان ارثیه فرهنگی به تصویب ملی رسیده میباشد و طی تعدادی مرحله گزینه نوسازی و تجدید بنا قرار گرفته میباشد. واپسین تعمیرات انجام یافته در‌این آستان مقدس به سال ۱۳۸۲ مربوط بوده و با تایید صلاحیت اداره موقوفات و به تلاش ارثیه فرهنگی صورت گرفته میباشد.

درگاه ورودی بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی
در معماری بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی پیرامون تشریفات ترحیم مشهد تزیینات درگاه ورودی مجموعه، سر در زیبایی در انتهای خیابان شیخ صفی در مسافت کمی واقع است. موزائیک کاری آن ، با طرح و رنگی زیبا است که با دقت بریده و در آن به کار رفته است. لنگه های در بر روی پاشنه های آهنی می گردد، زیرا اولا هیچ لولایی سنگینی آنها را تحمل نمی کرد و ثانیاً اینکه لولا به شکل امروزی در آن زمان معمـول نبـود

گنبد الله الله و بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی
بقعه شیخ صـفـى الـدين اردبیلی، در ضلع جنوبی مکـانی معروف به قندیل خانه یا دارالحفاظ و سمت شمال محوطه مشهور به حیاط مقابر قرار گرفته است.
این بنای استوانه ای شکل، پس از فوت شیخ صفی الدین (کاخ شیخ صفی) به سال ۷۳۵ ق، به دستور جانشین و پسر او شیخ صدرالدین موسى ساخته شد.
بدنه دیوار داخلی گنبد الله الله، از کف تا ارتفاع ۲/۳ متر و با ورقه های چوبی لتهای پوشیده و به دیوار میخکوب شـده اسـت.
اطراف مقبره شیخ صفی الدین اردبیلی که در حدود سه قدم از سطح زمین بالاتر ساخته بودند، پنجره ای از طلا بود.
بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی ، بسیار زیبا و نفیس تزیین شده شده بود به طوری که در قسمت عقب طلاکاری زیادی داشت و فاصله ضریح و حدود سه پا ، طول آن نه پا و عرض آن چهار پا می باشد.
باید افزود که مقبره شیخ صفی الدین اردبیلی (کاخ شیخ صفی)، از داخـل ، بـه صورت هشت ضلعی بنا شده و گنبد معروف به « الله الله » بر بالای آن جا گرفته است.
ارتفاع این گنبد از سطح زمین، ۱۷ متر است که دارای کاشی کاری زیبا و کتیبه ای به خط کوفی شامل آیات قرآن است.
در زیر گنبد، صندوق منبت مرقد با کتیبه ای به خط رقاع قرار گرفته و کف مقبره، با سنگ های الوان مفروش و دیواره های مقبره با کاشی کاری تزیین شده است.
بقعه_شیخ_صفی
مقبره شیخ صفی الدین اردبیلی (کاخ شیخ صفی)
باید گفت که صحن مقبره، شیخ صفی الدین اردبیلی مستطیل شکل و دارای ۳۰/۴ متر طول و ۱۶/۱ متر عرض می باشد.
سر در مقبره در محوطه ای معروف به عالی قاپو واقع شده و دارای کاشی کاری و کتیبه کوفی است.
قسمت بالای سر در از بین رفته ولی کتیبه آن که در حدود دوازده متر طول و یک متر عرض دارد، باقی مانده است.
در کتیبه، نام شاه عباس دوم و تاریخ ۱۰۵۷آمده است.
حیاط بزرگ بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی واقع در گوشه شرقی میدان عالی قاپو ، دارای ۹۲ متر طول و ۲۶/۵۰ متر عرض می باشد.
این بنا در دوره قاجاریه تعمیر و بازسازی شده است

مسجد جامع اصفهان یا این که مسجد جامع تشریفات ترحیم مشهد یا این که مسجد آدینه (جمعه) که مسجد عتیق اصفهان نیز نامیده می شـود، یکی‌از قدیمی ترین و مهمترین مساجد جمهوری اسلامی ایران و شهر اصفهان میباشد.

تاریخچه مسجد جامع اصفهان
آن چه که از معماری مسجد جامع اصفهان بر مکان ما‌نده میباشد مرتبط با زمان خلفای عباسی تا مجال دیلمیان و نیز سلجوقیان، ایلخانان، مظفریان و صفویان اسـت که هرمورد در ایجاد کرد بخشی از آن شریک بوده اند. به جهت التفات فوق العاده زیاد مسجد و نقش سیاسی و مذهبی آن، هر حکومتی، نصیب هایی را به بنای مسجد اضافه کرد تا بتواند از خـود یـادگاری جاودان در‌این سازه باقی بگذارد تا آیندگان را از واحد سنجش قدرت خویش باخبر سازد.

معماری مسجد جامع اصفهان
مسجد جامع اصفهان با گستره ای موازی با ۲۳۰۰ متر مربع، تعالی ترین مسجد کشور‌ایران به‌حساب می‌آید.
بنای اول مسجد عتیق اصفهان همانند دیگر مساجد نخستین از برنامه ای مستطیل صورت تشکیل شـده که دارنده شبستان های ردیف دار در پیرامون حیاطی تعالی بوده میباشد.
در دورانهای آنگاه، مسجد به چهار ایوانی تبدیل شد؛ به‌این سیرتکامل فضای پیوسته و معمولی شبستانها و فی مابین سراها با ایوانها و دو گنبد از هم گسسته شد.
کلی تریـن نمـونـه تقارن را می اقتدار در پلان مسجد جامع اصفهان و نحـوه قرارگیـری ارکان ساختمانی در پیرامون ایوان مرکزی روءیت کرد.
ایوانهای چهارگانه مسجد عتیق اصفهان در چهار جهت و در راس اضلاع چهارگانه ایوان که با تزیینهای کاشی کاری با مقرنس های مختلف پوشیده شـده اسـت، تقارن را در نقشـه مسجد علامت میدهد.
مسجد جامع اصفهان به صورت کلی دارنده ۱۶ فضای شبستانی میباشد که در نقاط متعدد آن فضا یک هسته مرکزی (میانسر) متفرق شـده اند.
در دو سوی راست و چپ ورودی مهم مسجد با کاشی نوشته هایی به لهجه عربی و به شکلی قرینه وجود دارااست.
در سـمـت چـپ ورودی، شبستان مظفری یا این که به عبارتی کتابخانه چشم می شـود که دارنده تقارن بی نقص در پلان میباشد.
در این جا ستونهای گرد تروتمیز به علامت های چلیپایی با آجرکاریهای پر رنگ که همانا سـاده شـده گردونه مهر و نمادی از خورشید فروزنده فقیه تاب میباشد، در پلان پیرایش یافته اند.
شبستان صفوی دارنده دو سیمای مختلف از نظر معماری میباشد؛ در حدود دو سـوم دور و بر را شبستان چهل ستونی و باقی‌مانده را قوسهای بلند با دهانههای گران قدر شـکل می‌دهد.
این شبستان، بنا ای ظریف و دهانهای گسترده داراست، شبستان دارنده پلان مربع صورت میباشد و با دقت به‌این که هفت دهانه طاق و چشمه در هر ضلع آن است، محراب آن طبق سنتها و قوانین معماری می بایست در دهانه وسطی یعنی در دهانه چهارم یا این که بر روی شالوده شبستان در بخش انتهایی قرار داشته باشـد.
درین شبستان، امروزه صرفا یک فرورفتگی طاقچه مانند در محل محراب قراردارد
وجود دو گنبدخانه در دو سـوی ایوان مسجد جامع اصفهان و دقیقاً روی یک محوره تقارنی در پلان تیم ایجـاد می نماید.
بلندای گنبد نظام الملک، ۲۴ متر و بلندای گنبد تاج الملک ۲۲ متر میباشد.

هنر کاشی کاری معقلی را می اقتدار تکمیل کننده تشریفات ترحیم مشهد امور و تزییناتی دانست که در گونه های نما سازیها و پوشش های فرنگی و داخلی به عمل گرفته میشود . از قرن چهارم و پنجم هجری برای خوشگل سازی و نما سازی ساختمانها ، از طریق تزیینات آجری به دور درج چینی بناها استعمال می شد‌ه‌است.

به کارگیری از هنر معقلی سازی که در اصل برای تزیینات نما چه در قسمتهای فرنگی و چه در بخشهای داخلی بناها به شغل می رود ، بعد از پیدایش هنرهای معرق و کاشی هفت رنگ در طی تیموریان عمومیت یافته میباشد . سابق ترین اشکال معقلی تا چندین روز قبل در بنای مسجد جامع گوهرشاد مشهد که برای مثال اثر ها آن عصر میباشد ، وجود داشته و به تازگی نوسازی شد‌ه‌است

گره چینی :
در بخش اعظمی از بناهای اسلامی به ویژه در مساجد یک کدام از تزیینات پر کاربرد ، نقوش هندسی موسوم به گره چینی میباشد که به اشكال ستارگان و خورشید بیشتر اعتنا داشته و ضمن جنبه نورانیت و زیبایی آنان از زینت ستارگان تحت عنوان یکی علامت های آشکار خدا خاطر شد‌ه‌است.

در قرآن واژه شمس که از آیه‌ها خدا میباشد ۳۳ توشه تکرار گردیده است . در نقش های گره چه بر کاشی کاری ، چه منبت کاری و چه مقرنس و کاربندی کلیه نقوش عاقبت به شمسه منتهی میگردند. نصیب عمده یک مسجد محراب آن میباشد و مقرنس یک تزئین پررنگ برای یک محراب میباشد که ترکیبی از همگی زیبایی ، شکوه و راز و سر میباشد.

گچبری:
گچبری در معماری مسجد اسلامی معمولا تحت عنوان یک هنر سنتی به کار گیری می شد‌ه‌است. تزیینات گچبری در معماری مسجد جامع عتیق در شیراز ، مسجد جامع نائین ، بقاع دوازده امام در یزد ، منزل سبزپوشان در نیشاپور به قرن سوم و چهارم هجری برمی شود. گچبری مسجد جامع اصفهان را می شود به تیتر یک کدام از مثال های شاهکار گچبری مسجدی اسم موفقیت.

امامزاده سید حمزه (علیه السلام) از سادات تشریفات ترحیم مشهد درست النسب آذربایجان بوده و در دربار فرمانروا محمود غازان و پاد شاه محمد خدابنده (اولجایتو) از تقرب و احترام خاصی داشت، حتی روزگاری نیز سمت وزارت و دفترداری الجایتو را دارای مسئولیت بود که آنگاه گوشه گرفت و باقی قدمت به زهدوتقوا و تقوی و عبادت سپری نموده است. با وجود اینکه از مشاغل دولتی مسافت گرفته بود، گشوده آیتم دقت و اکرام فرمان روا بوده و شبی که از پیشگاه فرمانروا عازم منزلش بود، در کوی سرخاب تیری به او اصابت کرد و در همانجا رخت به سرای فانی کشید و در محل فعلی مقبره به خاک ودیعت شد. آستان سید حمزه در زمان سده های قبل آیتم احترام عموم و حکومت های وقت بوده و محلی برای «بست» نشستن و تخفیف در مجازات مجرمین وجود داشت. جمعی از نویسندگان و محقیقن در حین ادوار پیشین به برخی از مختصات جناب امامزاده سید حمزه و آستانش پرداخته اند.
ملا محمد امین حشری علاوه بر تکرار مطالب مرتبط با وجود مصحف شریف در حرم می نویسد:
مولد شریفش از خواف میباشد و فرمانروا غازان به کلام مورد نیاز البهجت وی تمایل آحاد داشته اند و در اکثر سفرها وی را با خویش می برده اند، وفاتش در سنه سبع عشر و سبعمائه واقع گردیده.
شجره طومار ی جناب امامزاده سید حمزه آیتم تأیید گروهی از نسب شناسان و دانشمندان میباشد. آنها در سده های متعدد به تأیید نسب طومار ی وی پرداخته اند. او‌لین هر کس نسب طومار ی آن جناب را بیان کرده، جناب نسابه کبیر الشأن ابن عنبه معاصر با امامزاده سید حمزه (علیه السلام) میباشد. متن نسب طومار ی وی که با ۱۶ واسطه به هفتمی امام معصوم شیعه ها حضرت امام موسی بن جعفر (علیه السلام) میرسد براین اساس میباشد:
حمزة بن حسن بن محمد بن حمزة بن امیرکا بن علی بن محمد بن محمد بن علی بن حسین بن علی بن حسین بن محمد بن عبدالله بن محمد بن القاسم بن حمزة بن الامام الهمام موسی الکاظم (علیه السلام).
بعداز ابن عنبه، گروهی از محققین و نسب شناسان، نسب طومار ی وی را در کتاب های خویش بیان کرده اند و بعضی نیز به نادرست واسطه ها را از ۱۶ گزینه به سه گزینه تقلیل داده اند. بیان کننده در حین سید محمدرضا طباطبایی جناب سید حمزه را در زیارت طومار ها جانور در مقبره، فرزند بلاواسطه ی حضرت موسی کاظم (علیه السلام) معرفی کرده بودند.

حضرت علی ابن حمزه (ع)، نوه حضرت امام تشریفات ترحیم مشهد موسی کاظم (ع) میباشد که نسبت شریفش با یک واسطه به وی منتهی می‌شود، حضرت (ع) از شاخه طوبایی میباشد که از شجره طیبه امامت و ولایت روئیده و منشا شفای دل ها و نه کثیر و برکات کبیر میباشد .داستان گردیده‌است در آن فرصت که بنی عباس به تعقیب علویون در تک تک بلاد کشور ایران پرداختند، حضرت علی ابن حمزه (ع) به یاروهمدم تنی چند از نزدیکان خویش جهت امداد عموی خویش حضرت امام رضا (ع) در سال ۲۲۰ ه.ق (مجال حکومت معتصم عباسی ) به شیراز آمد و در جنگی که فی مابین عمال عباسی با حضرت و یارانش در ناحیه ارژن مجاورت شیراز در گرفت لشکر حکم دهنده عباسی در عجم (قلتق خان)ناکامی خورده و عزیمت نمودند. بعد از تجدید قوا عباسیون از ظلمت شب به کارگیری نمودند و به حضرت و همراهانش حمله ور شدند و متاسفانه ملازمان حضرت در صحرا متفرق شدند و برخی هم شهید شدند .
سپس حضرت علی ابن حمزه (ع) که در‌این زد خورد جراحات رنج برداشته بود در یکی غارهای کوه شمالی که در آن چشمه آبی رنگ نیز وجود داشت به نحوه مخفیانه معاش می‌کرد.می‌گویند این به عبارتی غاری میباشد که بعدها ابن باکویه برای انزوای خویش به یمن و برکت وجود مقدس حضرت علی ابن حمزه (ع) که در آن غار معاش می کرده تحت عنوان محل معاش خویش تعیین نموده و امروزه به پدر کوهی آوازه یافته میباشد.
حضرت با فروش هیزم تامین زندگی می کرده و در یکی روزها که عمال عباسی در تعقیب حضرت بودند با رخ نورانی و حالی که در شکل حضرت مشاهده کردند اورا شناسایی کرده و به عمال عباسی خبر دادند ماموران عباسی نیز بعد از هجوم ناجوان مردانه به وی حضرت را زخمی کردند و آن گاه راز مبارکش را از تن جداگانه نمودند. مورخین در کتاب ها متعدد بخصوص کتاب هزار مزار، کتاب دانش انساب ابونصر بخاری و… می نویسند حضرت به لطف اللهی از جا برخاست و رمز مبارکش را برداشت و به منش زمین‌خورد و رسید آنجا که مزارش قرار گرفته و بر زمین زمین خورد و تا یک‌سری روز از لبانش گزاره مقدس لا اله الا الله شنیده می گردیده و فعلا آستان مقدسش زیارتگاه و باب الحوائج حاجتمندان میباشد گویند حافظ از زائران آن حضرت بوده و شعری در وصف حضرت بدین مضمون سروده میباشد.راز آن کشته بنازم که بعداز کشته شدن ، راز خویش گیرد و اندر پی آدم کش برود گفته می‌گردد در تراس این امامزاده یکسری بدن از پادشاهان آل بویه نیز دفن گردیده‌بودند که در حال حاضر از قبر آنها اثری وجود ندارد که از در میان آن‌ها می‌اقتدار به عمادالدوله علی و رکن‌الدوله حسن اشاره کرد.