مجله خبری تشریفات

این روز ها حضور پرشور جوانان و نوجوانان را در مساجد مرزوبوم برای اعمال مراسم اعتکاف شاهد هستیم، از این رو پی بردن احکام اعتکاف و آشنایی با دیدگاه ها مراجع تبعیت برای هر فرد معتکف ضروری به لحاظ میرسد.

به گزارش خبرگزاری مهر، این روزها حضور پرشور جوانان و نوجوانان تشریفات ترحیم مشهد را در مساجد سراسر مرزو بوم برای انجام مراسم معنوی اعتکاف شاهد هستیم،‌ از این رو دانستن احکام اعتکاف و آشنایی با نظر ها مراجع پیروی برای هر فرد معتکف، ضروری به حیث می‌رسد.

با شروع ماه رجب، ماه بندگی معبود و مهیا شدن قضیه‌ای برای سر و نیازی خالصانه و عاشقانه با خدای متعال، افراد متفاوت اعم از کوچک و والا، مرد و زن، جوان و نوجوان شور و شوق خاصی برای شرکت در مراسم معنوی اعتکاف دارا هستند تا سه روز با خود و خدای خویش خلوت کرده و توشه‌ای برای سود‌وری خوب از ماه مبارک رمضان بردارند. «مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی»، تاریخچه اعتکاف و احکام آن از منظر مراجع تاسی را منتشر کرده است که درپی میخوانید:

* شرایط اعتکاف

۱. معتکف عاقل باشد.

۲. با قصد قربت باشد.

۳. اعتکاف دست‌کم سه روز پی درپی باشد.

۴. از مسجد فارغ از عذروبهانه خارج نشود.

۵. در یک کدام از مساجد چهارگانه و یا مسجد جامع شهر باشد. (مساجد چهار گانه عبارت می‌باشد از: مسجد الحرام، مسجد نبوی (مدینه)، مسجد کوفه و مسجد بصره)

۶. در صورتی‌که اعتکاف با حق شوهر منافات داشت، با اجازه او باشد.

۷. درصورتی که اعتکاف سبب ساز اذیت و آزار پدر و مادر خواهد شد، با اجازه آن دو باشد. (۱)

پی‌نوشت:

۱. توضیح المسائل مراجع، احکام اعتکاف

وقتى خبر عهد و پیمان شکنى بنى قریظه به فرستاده پروردگار رسید، آن حضرت بسیار اندوهگین شد؛ زیرا مسلمانها تشریفات ترحیم مشهد در وضعیت بسیار سختى به رمز مى بردند. قریش با هم پیمانان خویش از سوى شمال، مدینه را محاصره کرده بودند و بنى قریظه نیز در درون شهر، قصد همکارى با معاند و کارشکنی به مسلمان ها را داشتند، چون عهد شکنى یهود بنى قریظه در آن لحظات شمّاس ضربه سختى به مسلمان‌ها بود و همین قضیه کافى بود تا فرستاده به موجب قراردادى که با سه تیم یهود مدینه داشت به پیکار وی برود. ولی آنها به نقض عهد اکتفا نکردند و حرکاتى جاری ساختن دادند که سبب شدّت معضل و حتمى شدن حمله مسلمان ها به آن‌ها شد. مثلا این اقدامات، کوشش آنها براى شبیخون به مدینه بود؛ لذا از قریش و غطفان دو هزار نیرو خواستند. فرستاده با اگاهی یافتن از این جریان پانصد مرد مبارز و جنگجو را در مدینه گماشت و فرمود تا صبح تکبیر بگویند و از منزل ها حفظ نمایند. حتى ده نفر یهودى به یکى از ساختمان بلند هایى که زنان بالاى آن رفته بودند، حمله کردند و یکى از آن ها خواست وارد دژ گردد که صفیه عمّه نبی با چماقى به سراغ آن مرد یهودى رفت و با زدن ضربه اى به سرش او‌را کشت. سایر ملازمان وی هم فراروگریز کردند. (معافرى، سیره ابن هشام، ج2، ص228).

این اقدامات، نقض آشکار قسم طومار اى بود که بنى قریظه با فرستاده امضا کرده بودند. طبیعى میباشد که جواب اینگونه حرکات مذبوحانه و مبارزه جویانه اى، آن هم در بدترین حالت، جز مجازات مشقت بار عاملان آن نباشد. بعداز آن که نزاع احزاب با مسلمان ها به دلایلى با ناکامی رو به رو شد،[11] وقت آن بود که مسلمانها سراغ معاند داخلى فرایند و با کسانى که در دشوارترین وضعیت، معاند بیرونى را یارى کردند تکلیف خویش را یکسره نمایند. آن ها بعداز چندین روز محاصره، تسلیم شدند و پیامبر خداوند امر دستگیر آنان را صادر فرمود و اموالشان نیز مصادره شد؛ آن گاه سعد بن معاذ، گران قدر اوس را براى داورى در زمینه ی بنى قریظه گزینش فرمود. برخى هم گزینش سعد را از سوى خویش بنى قریظه مى دانند. (معافرى، سیره ابن هشام، ج2، ص240 و موثر، الإرشاد، ج1، ص110).

سعد بعداز آن که از بنى قریظه درباره قضاوت خویش تعهد گرفت اذعان کرد: قضاوت اینجانب این میباشد که مردان بنى قریظه کشته شوند و زنان و فرزندانشان اسیر و اموالشان بخش خواهد شد. فرستاده خداوند فورا این حکم را تأیید کرد و به گفته دارای شهرت مورخان حدود هفتصد تا هشتصد نفر یهودى از دم تیغ گذشتند. (معافرى، سیره ابن هشام، ج2، ص240؛ واقدى، المغازى ، ج1، ص512؛ زهرى، الطبقات الکبرى، ج2، ص57؛ یعقوبى، تاریخ، ج1، ص371؛ طبرى، تاریخ، ج2، ص249 و موثر، الارشاد، ج1، ص111).

مورد قتل عام بنى قریظه، در زمان هاى نو آیتم عیب گیری جدّى برخى سیره نویسان و دانشمندان تاریخ اسلام قرار گرفته، دلایل و شواهدى در ردّ یا این که دست‌کم شک و تردید در قصه دارای اسم و رسم اقامه شد‌ه‌است. (براى مثال نگاه نمائید به: محمد والیهود: نظرة جدیده، ص130 به آن‌گاه؛ شهیدى، تاریخ تحلیلى اسلام، ص88؛ زرگرى نژاد، تاریخ صدر اسلام، ص461). مهمترین و اصلى ترین نقدى که بر این ماجرا وارد میباشد، مخالفت قطعى آنان با طریق پیامبر خداست. سیره فرستاده اکرم(ص) بر مهربانى و عفووبخشش بود و فرستاده بسیارى از آن ها را که با اسلام دشمنى کرده یا این که فرد وی را آزار دادند، اعطا کرد. حتى از کسانى که فرمان قطعى اعدامشان را صادر کرده بود، سپری شد. در دشوارترین و لبریز تلفات ترین پیکار (بدر) که نبی فرمان داشت که اسیر نگیرد، صرفا هفتاد نفر از مشرکان کشته شدند و در هیچ نزاع دیگرى هم این رقم تکرار نشد. حکم اعدام را هم جز در مورد ها نادر جاری ساختن نکرد؛ بعد از آن چه‌گونه متصور میباشد گروهى بلندمرتبه را چنین قتل عام نماید و به اصطلاح با قتل شکیبایی (دستگیرى و اعدام) نابود نماید؟

بعد از درگذشت قبیله و خاندان، مرسوم میباشد تا مجلسی یادبود برگزار نماییم تا ضمن ادب روح مرحوم، التیام و تشریفات ترحیم مشهد آرامشی باشد برای باقیماندگان و خاندان وی. همینطور گرد آوردن اشخاص در یک محل منجر میگردد که همگی اشخاص نیز خاطرات و روایت هایی که با شخص درگذشته دارا هستند، مرور و برای یکدیگر بازگو کنند. از این رو طراحی برنامه درست برای برگزاری مجالس ترحیم یا این که عزاداری بسیار دارای اهمیت میباشد. بسیار از اشخاص بعد از برگزاری تدفین و تشییع‌جنازه، برای مراسم عزاداری یا این که مراسم پذیرایی از مهمانان خویش، به تالارهایی که در نزدیکی فردوس زهرا واقع گردیده است مراجعه می کنند تا مکانی را رزرو کرده، تا بتوانند مراسم یادبود و ختم را برگزار کنند.

باید دقت داشته باشید برای برگزاری مجلس ترحیم، باید مواقعی و نیازهایی که دقیقاً ما یحتاج شما میباشد را در حیث بگیرید. از طریق برگزاری مراسم گرفته تا نقطه نهایی آن. پس طرح ریزی درست تأثیر بسزایی در تعیین مراسم به شایسته ترین صورت ممکن دارااست.

اولی موردی که بایستی در لحاظ گرفت، واحد سنجش میزان دارایی شما میباشد. اینکه چه ترازو هزینه می‌خواهید به خواسته برگزاری مجلس ختم بپردازید و چه گونه میخواهید مراسم ختم را برگزار نمائید، بسیار دارای اهمیت میباشد. اکثری از تالارها و تالار های پذیرایی با دقت به تجهیزات و خدماتی که ارائه میدهند، مخارج متفاوتی دارا هستند. چنانچه هزینه مراسم برای شما اصلی وجود ندارد پس مشکلی نخواهید داشت. در غیر اینصورت باید به‌دنبال تالاری بگردید که دارایی شما مطابقت و همخوانی داشته باشد.

بعد از اینکه جای مطلوب را گزینش نمودید به طبعً از خدماتی که سالن ارائه میدهد داده ها استحصال نمائید: مانند منوی غذایی، تجهیزات سالن، داشتن پارکینگ و بخش اعظمی موردها دیگر. همینطور پژوهش کنید که آیا سالن قابلیت برگزاری مجلس ختم را بر پایه ی با ذوق وسلیقه و منظور شما می‌دهد یا این که نه. از جمله میتوانید سالن را با عکس هایی از مرحوم مزین فرمایید یا این که فیلمی از زمانه طفولیت تا بزرگسالی وی پخش کنید.

آیتم دیگر که بایستی اعتنا کنید، گنجایش سالن و پارکینگ آن میباشد. آیا سالن از حیث گنجایش ظرفیت مهمان های شمارا داراست و اینکه آیا سالن پذیرایی دارنده پارکینگ مجهز و منحصربه‌فرد برای مهمانان است. در شرایطی که مهمان های شما زیاد می‌باشند خوب از تالارهایی با گنجایش میانگین و صعودی (بالای 1000 نفر ) به کارگیری نمائید.

پیامبر خداوند (ص) در حديثي فرموده میباشد: اهل مسجد اشخاص با بركت و مرتب و از كژي و گمراهي ها محفوظو در تامین اند. افزون بر آن كه خير آن ها در بر طرف شدن مشكلات دنيوي عموم جامعه بالعيان مشاهده مي خواهد شد با مجموع وجود در حل گرفتاري هاي اشخاص مي تشریفات ترحیم مشهد كوشند آفریدگار به بركت وجود آن‌ها عذاب و آسیب ها را كه در نتيجه برخي انجام ناشايست اشخاص جامعه پيش مي آيد از آن‌ها برمي دارااست.
ويژگي ديگر اهل مسجد آن میباشد كه نسبت به اداي حقوق و دستمزد مسجد پيش گامند يعني همواره با اخلاص و نيت پاك در مسجد حاضر مي شوند، دستمزد همسايگان مسجد را ملاحظه مي كنند به آنان مزاحمت ايجاد نمي كنند، حق همسايگي مسجد را هم به نحو شايسته رعايت مي كنند و فارغ از عذروبهانه از حضور در مسجد سرباز نمي زنند، از عمارت مسجد چه از منش رسيدگي به سالم و زيبايي ظواهر و ساختمان مسجد و چه از طريق رونق بخشيدن به آبادني معنوي آن لحظه اي كوتاهي نمي كنند، و حفظ مي كنند كه اداره کارها مسجد صرفا در اختيار آدم هاي باتقوا و تقواپيشه باشد و به دست نااهلان نيفتد.
آداب و احكام مسجد
براي اينكه قیمت و احترام و همينطور كارآمدي مسجد در كمك به كمال يابي آدم ها نگهداری گردد در گروه رهنمودهاي قرآن كريم و روايات اهل بيت (ع) آداب و احكامي براي تمامی عموم به ويژه متوليان و رفت و آمدكنندگان به مساجد ذكر گردیده‌است كه قسمتي از اين آداب مرتبط با ساختن مسجد و قسمتي به ورد به مسجد و بخشي نيز مرتبط با باطن مسجد و بعضي هم به چگونگي خروج از مسجد مي باشد و مثلا آداب مسجد میباشد.
1 – احترام به مسجد: تمامی اشخاص موظفند كه احترام مسجد را محافظت كنند و از هر عملي كهب نوعي هتك حرمت آن به اکانت مي آيد خودداري كنند. ضرورت احترام به مسجد تا بدانجاست كه اولياي الهي امر داده اند در هنگام به گویش جاري كردن اسم مسجد رعايت احترام آن را بنمايند و از بكار بردن تعبيري كه با جایگاه والاي آن سازگاري ندارد پرهيز كنند.
و امام راست گو (ع) مي فرمايد: لعنت شده میباشد، لعنت شده میباشد، لعنت شده میباشد كسي كه مسجد را احترام نكند.
وقتي از آن حضرت درباره ی انگیزه بایستگی تكريم مسجد پرسيدند فرمود: از آن روي احترام مسجد موردنیاز میباشد كه مساجد منزل هاي معبود در روي زمين می‌باشند.
از مصاديق تكريم مسجد اين میباشد كه آن را از هر نوع آلودگي ها به دور كنند پروردگار تبارك و تعالي در قرآن مي فرمايد: به ابراهيم و اسماعيل امر داديم كه منزل منرا ....تطهير كنند.
اين عصمت اعم از عصمت و طهارت ظاهري و باطني میباشد لذا کلیه اشخاص موظفند هرگونه نجاست را از مسجد برطرف سازند فرق نمي كند اين آلودگي به وسیله خویش آنان عارض گردیده باشد يا ديگران.
2 – پاكيزه بودن در هنگام ورود به مسجد
به عنوان مثال احكام مسجد اين میباشد كه آدم در هنگام ورود به آن پاكيزه باشد. قرآن كريم مي فرمايد: در درحال حاضر مستي و جنب بودن كسي حق ندارد به مسجد باطن خواهد شد. محمد بن مسلم و زراره مي گويند به امام باقر (ع) پهنا كرديم: آيا زن حائض و جنب مي توانند باطن مسجد شوند؟ حضرت فرمود: نمي توانند مگر به نحو عبور كردن (از دري باطن گردیده و از در ديگر سوای توقف بیرون شوند) و ...
3 - خودداري از خريد و فروش در مسجد:
اجرا دادن خريد و فروش و نيز كارهاي كه جنبه شعل و رشته دارا‌هستند مانند نجاري، آهنگري، و آرايش گري و ... در مسجد ممنوع میباشد. در حديثي از امام راست گو (ع) مي فرمايد: مساجد را مكان خريد و فروش قرار ندهيد.
4 – نهی کردن از گذرگاه قرار دادن مسجد:
برخي مساجد دو در دارا هستند بعضي از اشخاص براي رسيدن به محلي از مسجد تحت عنوان گذرگاه استعمال مي كردند از آنجا كه اين كار با عظمت و قداست مسجد سازگاري ندارد از اين كار ممانعت گردیده است پیامبر اكرم (ص) در اين باره مي فرمايد: مساجد را گذرگاه و رویکرد عبور قرار ندهيد مگر اين كه در هر توشه دو ركعت نماز تحيت مسجد در آن به جاي آوريد.